Hüseynov Heydər Nəcəf
oğlu
(1908 - 1950)
– akademik, fəlsəfə elmləri
doktoru, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının
vitse prezidenti (1908-1950).
H. Hüseynov 1908-ci il aprelin 3-də Yerevan
şəhərində anadan olmuşdur. Bir
yaşında atasını itirmiş, böyük
qardaşının və anasının himayəsi
altında böyümüşdür.
O, 1920-24-cü illərdə Bakı şəhərindəki
2 dərəcəli 18¹-li Şura məktəbində
oxumuşdur. 1924-cü ildə Bakı pedaqoji
Texnikumuna daxil olmuş, 1927-ci ildə oranı
bitirmişdir. Texnikumu bitirdikdən sonra bir
neçə il müəllimlik etmişdir.
1927-28-ci tədris ilində Azərbaycan Dövlət
Universitetinin ictimai elmlər fakultəsininə
daxil olmuş və 1931-ci ildə həmin
institutu bitirmişdir.
Ali təhsil aldıqdan sonra 1931-1932-ci illərdə
Azərbaycan Dövlət Elmi tədqiqat İnstitutunun
fəlsəfə şöbəsində aspiranturaya
qəbul edilmişdir.
O, 1935-ci ildə «Dialektik materializm» adlı
ilk fəlsəfi kitabını yazmışdır.
H. Hüseynov pedaqoji fəaliyyətlə elmi
tədqiqat işini müvəffəqiyyətlə
bir-biri ilə əlaqədəndirirdi. 1936-40-cı
ildə Azərbaycan Xalq Komissarları Soveti
yanında təşkil edilmiş Azərbaycan
Sovet ensiklopediya komitəsində, daha sonra
SSRİ Elmlər Akademiyasının Azərbaycan
filialı Ensiklopediya və Lüğətlər
İnstitutunda direktor işlərkən H.
Hüseynovun elmi-tədqiqat və elmi təşkilatçılıq
bacarığı meydana çıxmışdır.
1939-40-cı illərdə onun rəhbərliyi
altında bir neçə lüğət («Rusca-Azərbaycanca
lüğət», «Rusca-Azərbaycanca məktəb
lüğəti», «Azərbaycanca-Rusca izahlı
lüğət») hazırlanmışdır.
H. Hüseynov 1939-cu ildə «M. F. Axundovun fəlsəfi
görüşləri» əsərini müdafiə
edərək fəlsəfə elmləri namizədi
alimlik dərəcəsi almışdır.
1940-cı ildə kadrların hazırlanması
sahəsində göstərdiyi xidmətlərə
görə «Şərəf nişanı»
ordeni ilə və 1941-ci ildə «Qırmızı
Əmək Bayrağı» ordeni ilə təltif
olunmuşdur.
O, 1940-45-ci illərdə SSRİ Elmlər
Akademiyasının Azərbaycan filialında
sədr müavini işləmişdir.
H. Hüseynovun fəlsəfə elmi sahəsində
xidməti çox böyük olmuşdur. O,
respublika ali məktəblərində fəlsəfə
tədrisinə, fəlsəfə sahəsində
elmi-tədqiqatın genişlənməsinə,
Azərbaycanda fəlsəfi və ictimai fikir
tərixinin öyrənilməsinə xüsusi
diqqət yetirmişdir.
1944-cu ildə «Azərbaycanda fəlsəfi
və ictimai-siyasi fikir tarixindən» (XIX əsr)
əsərinə görə fəlsəfə
elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır.
1945-ci ilin mart ayında təşkil edilmiş
Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının
ilk akademikləri sırasına daxil olan H.
Hüseynov uzun zaman akademiyanın prezident müavini
və ictimai elmlər şöbəsinin sədri
vəzifələrində işləmişdir.
O, 1945-ci ildən Azərbaycan SSR EA-nın
həqiqi üzvü seçilmişdir.
1949-cu ildə H. Hüseynovun «XIX əsrdə
Azərbaycanda ictimai və fəlsəf fikir
tarixindən» adlı kitabı çapdan çıxmışdır.
H. Hüseynov 1950-ci il avqustun 15-də vəfat
tmişdir.
