Rəsul Rza (Rəsul İbrahim
oğlu Rzayev)
(19.05.1910, Göyçay – 01.04.1981,
Bakı) – Azərbaycan şairi, ictimai xadim,
Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1980).
Azərbaycan xalq şairi (1960), Azərbaycan
əməkdar incəsənət xadimi (1943).
SSRİ Dövlət mükafatı laureatı
(1951).
1927-37 illərdə Zaqafqaziya Kommunist Universitetində,
Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunda,
Moskva Millətlər İnstitutunda və Ümumittifaq
Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunda oxumuşdur.
Rəsul Rzanın «Bu gün» adlı ilk şeri
1927 ildə «Qığılcım» almanaxında
(Tiflis) dərc olunmuşdur. İlk şerlərindən
Rəsul Rza müasirlik ruhu ilə seçilən
lirik şair kimi diqqəti cəlb etmişdir.
«Qanadlar» (1935), «Çİnar» (1939)
Böyük Vətən müharibəsi illərində
hərbi müxbir olan Rəsul Rza, xalqın
qəhrəmanlıq mübarizəsini, qələbəyə
inamını, humanizmini əks etdirən əsərlər
yaratdı («Vətən» (1942), «İntiqam!
İntiqam…» (1943) şer kitabları, «Ölməz
qəhrəmanlar» (1942), «Qəzəb və
məhəbbət» (1943) hekayə və oçerk
topluları, «Vəfa» (1943) pyesi və s.).
60-cı illərdə Rəsul Rza, yaradıcılığının
mövzu dairəsi əhəmiyyətli dərəcədə
yeniləşdi, poeziyasında intellektual mənbə,
analitik bədii idrak, müasir həyat hadisələrinə
fəlsəfi yanaşma meylləri gücləndi
(«Şerlər» (1959), «Pəncərəmə
düşən işıq» (1962), «Duyğular,
düşüncələr» (1964), «Dözüm»
(1965) şer kitabları). «Qızıl gül
olmayaydı» (1958-61), «Bir gün də insan
ömrüdür», «Xalq həkimi» (1961) poemalarında
insanpərvərlik ideyaları əks olunmuşdur.
«Rənglər» (1962) silsiləsində 20-ci
əsr insanının mənəvi aləmi
rənglərin doğurduğu assosiasiyalar
vasitəsi ilə açılır. Müasirlik
Rəsul Rzanın 70-ci illər yaradıcılığının
da («Dünən, bu gün, sabah» (1973), «Güneylər,
qkzeylər» (1977), «Üzü küləyə»
(1979) kitabları) əsas mövzusudur.
Uşaqlar üçün də yazmışdır
(«Balacaların şəkilli təbiət
ensiklopediyası» seriyasından kitabçalar).
Ədəbi-tənqidi və publisistik məqalələri
oçerkləri var («Mənim fikrimcə» kitabı,
1967).
Nizami Gəncəvinin «Xosrov və Şirin»,
Esxilin «Zəncirlənmiş Prometey» əsərlərini,
V.Mayakovskinin şer və poemalarını,
Nekrasovun «Rus elində kimin günü xoş
keçir» poemasını, H.Lonqfellonun «Hayavata
haqqında mahnı» poemasını, C.Q.Bayron,
A.S,Puşkin, H.Heyne, M.Y.Lermontov, T.Q.Şevçenko,
Ş.Petöfi, A.Blok, Nazim Hikmət, P.Elüar,
F.Qarsia Lorka, V.Nezval, habelə müasir Asiya
və Afrika şairlərinin əsərlərini
Azərbaycan dilinə çevirmişdir. Əsərləri
bir sıra xarici dilə tərcümə
edilmişdir. Bir çox şerlərinə
musiqi bəstələnmişdir.
Rəsul Rza Azərbaycan Yazıçıları
İttifaqının sədri (1939), Azərbaycan
Kinematoqrafiya naziri (1945-48), Azərbaycan Ensiklopediyasının
baş redaktoru (1966-75), Asiya və Afrika Ölkələri
ilə Respublika Həmrəylik Komitəsinin
sədri (1960-81), Xəbərlər Mətbuat
Agentliyi Respublika İdarə Heyətinin sədri
(1966-75), SSRİ Yazıçılar İttifaqı
İdarə Heyətinin üzvü (1964 ildən),
olmuşdur.
