Abdulla Şaiq (Abdulla Mustafa
oğlu Talıbzadə)
(24.2.1881, Tiflis– 24.7.1959, Bakı)
– Azərbaycan yazıçısı, müəllim
və ictimai xadim. Azərbaycan əməkdar
incəsənət xadimi (1940).
Tiflis və Xorasanda təhsil almış,
1901 ildə Bakıya gəlib 1934 ilədək
müəllimlik etmişdir. İnqilabdan əvvəlki
yaradıcılığında—romantizm meylləri
əks olunmuşdur. Lirik şe‘rlərində
azadlıq, tərəqqi arzuları, nikbinlik,
mübariz ruh əsas yer tutur («Parçalar»,
1908; «Hər şey köhnə», 1909; «Zamanın
inqilabçılarına», 1910; «İrəli»,
1914 və s.). «Məktub yetişmədi» (1908)
hekayəsi və «Əsrimizin qəhrəmanları»
(1913–18) povestində kapitalist Bakısındakı
iqtisadi-ictimai bərabərsizlik, xalqın
ağır və faciəli həyatı əks
etdirilmişdir. «Köç» (1910) hekayəsində
təbiət gözəllikləri, xalq məişəti,
kənd həyatı zəngin boyalarla təsvir
olunur. Abdulla Şaiq çoxcəhətli ədəbi,
pedaqoji və elmi fəaliyyət göstərmişdir.
Yeni həyatın, vətənin, əməkçi
insanların tərənnümü Abdulla
Şaiqin şe‘rlərinin («Bizimdir», 1923; «Azadlıq
pərisinə», 1925; «Zərbəçi», 1933
və «Döyüş nəğməsi»,
«Vətən nəğməsi» və s.) yazmışdır
başlıca ideya–mövzu xüsusiyyəti
idi.
Azərbaycan nəsrində tarixi
roman janrının inkişafında mühüm
addımlardan olan «Araz» (1938) romanı Bakı
proletariatının inqilabi mübarizəsindən
bəhs edir. «İldırım» dramında
(1926) Azərbaycan kəndində baş verən
ictimai toqquşmalar təsvir olunur.
Abdulla Şaiq Azərbaycan uşaq
ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindəndir.«Tülkü
həccə gedir», «Yaxşı arxa», «Tıq-tıq
xanım», «Şələquyruq» mənzum hekayələrində
gözüaçıqlıq, təvazökarlıq,
doğruçuluq, təbiəti sevmək təbliğ
edilir. Abdulla Şaiq Azərbaycan uşaq dramaturgiyasının
banisidir: («Gözəl bahar», (1910), «El oğlu»
(1939), «Vətən» (1941), «Nüşabə»
(1945), «Ana» (1946) pyesləri gənc nəsildə
vətənpərvərlik tərbiyəsinə
həsr olunmuşdur.
Dünya ədəbiyyatı ilə
yaxşı tanış olan , rus və fars
dillərini mükəmməl bilən Abdulla
Şaiq Nizami, Şekspir, Defo, Krılov, Puşkin,
Lermontov, Qorki və b.-dan tərcümələr
etmişdir. Abdulla Şaiqin xalq maarifi sahəsində
mühüm xidmətləri olmuşdur. «Uşaq
çeşməyi» (1907), «Gülzar» (1912),
«Milli qiraət kitabı» (1922), «Qiraət kitabı»
(1924) və s. dərsliklər yazmış,
ali məktəblərdə mühazirələr
oxumuşdur.
Abdulla Şaiq tənqid və
ədəbiyyatşünaslıq sahəsində
və çalışmış, Füzuli,
Nəsimi, Vaqif, M. F. Axundov, M. Ə. Sabir, A.
Səhhət, H. Cavid, M. Hadi və b. haqqında
elmi məqalələr dərc etdirmişdir.
Azərbaycan Dövlət Kukla
Teatrına Abdulla Şaiqin adı verilmişdir.
